Zapraszamy do kolejnego artykułu od naszego zespołu pedagoiczno-psychlogicznego. Tym razem tekst pani Andżeliki Gieroń o Terapii Bilateralnej.

„Twój mózg i ciało w działaniu - Terapia Bilateralna”

„Najpiękniejsze, co można dać dziecku, to korzenie do wzrostu

 i skrzydła do lotu”

My jako rodzice często martwimy się - czy nasze pociechy rozwijają się prawidłowo? Czy czegoś nie przeoczyliśmy? Czy mogliśmy jakoś wspomóc nasze dziecko w rozwoju? Każdy rodzic zadaje sobie wielokrotnie takie pytanie w ciągu swojego życia.

Jedną z metod wspomagania rozwoju jest integracja bilateralna, która została opracowana, aby nieść pomoc dzieciom, nastolatkom, dorosłym ze specyficznymi trudnościami w nauce i/lub zachowaniu, a także wszystkim tym osobom, które nie są w stanie realizować swojego potencjału rozwojowego.

Czym jest integracja bilateralna? Aby odpowiedzieć na to pytanie zacznijmy od wyjaśnienia pojęcia czym jest sama lateralizacja.

Lateralizacja, czyli inaczej stronność to tzw. asymetria czynnościowa prawej i lewej strony ciała ludzkiego, która wynika z różnic w budowie i funkcjach obu półkul mózgowych, która odpowiada za np. leworęczność lub praworęczność człowieka. Lateralizacja u każdego człowieka rozwija się stopniowo wraz z wiekiem i ogólnym rozwojem ruchowym dziecka. Wiąże się ona z dominowaniem jednej półkuli mózgowej nad drugą. Jedne obszary mózgu kierują jednymi czynnościami wykonywanymi przez człowieka, a drugie innymi. Zazwyczaj lewa półkula odpowiada za mowę i funkcje językowe (wraz z czytaniem i pisaniem), logikę, czy też rozumienie i programowanie motoryczne, a prawa półkula zarządza percepcją przestrzenną, umiejętnościami muzycznymi i plastycznymi, mimiką i emocjami. Koordynowanie ruchów stron ciała, czyli współpraca międzypółkulowa określana jest mianem integracji bilateralnej. 

Integracja bilateralna to trening ukierunkowany na wykształcenie „mapy ciała” czyli fizycznego poczucia samego siebie (gdzie się znajduję i kim jestem – granice własnego ciała, identyfikacja części ciała i ich wzajemnych relacji przestrzennych).

Wykorzystanie przez dziecko „mapy ciała”, do uzyskania informacji o swoim położeniu w przestrzeni (różne pozycje wyjściowe do ćwiczeń zgodne z „kamieniami milowymi”, planowanie i wykonywanie ruchów oraz czerpanie wiedzy o położeniu ciała w przestrzeni w trakcie ruchu).

Zwiększenie liczby sposobów w jakie ciało może się poruszać w sposób efektywny (utrwalanie/doskonalenie „mapy ciała”).

Jakie są objawy zaburzeń rozwoju integracji bilateralnej?

 U dzieci można zaobserwować trudności z nauką czytania i pisania, zaburzenia zachowania, trudności w wykonywaniu czynności dnia codziennego (wykonywanie ich „na opak”, zaczynanie wykonywania jakiejś czynności dobrze i braku umiejętności jej zakończenia). U dzieci z zaburzonym rozwojem obu półkul mózgowych można zauważyć np. 

• obniżoną obustronną koordynację np. problemy z łapaniem piłki,
•  trudności z orientacją przestrzenną, 
• trudności z różnicowaniem stron prawa/lewa, 
• unikanie przekraczania linii środkowej ciała, 
• niewykształconą w pełni lateralizacji (skrzyżowana lateralizacja lub utrzymująca się oburęczność),
•  niskie umiejętności wykonywania ruchów sekwencyjnych, np. kłopoty z nauką układów tanecznych, a także słabą pamięć,
•  kłopoty z wielozadaniowością np. w rozwiązywaniu zadań matematycznych.

Jak terapia bilateralna wpływa na rozwój dziecka?

Integracja bilateralna, dzięki indywidualnie do każdego dziecka dobranych cyklach ćwiczeń ruchowych, pobudza mózg do bardziej efektywnego i szybszego przetwarzania bodźców. W konsekwencji zmienia się sprawność mózgu i tym samym poprawie ulega jakość współpracy międzypółkulowej.

Program Integracji bilateralnej:

• poprawia u dziecka świadomość ciała (schemat ciała w przestrzeni)
• poprawia równowagę statyczną i dynamiczną, lepsza kontrola postawy, 
• poprawia współpracę między półkulami
• poprawia współpracę ciała w obrębie góra – dół, lewo-prawo, przód-tył
• poprawia poczucia kierunku
• poprawia pamięć sekwencyjną i planowanie ruchu
• poprawia automatyzację ruchu, jest możliwa wielozadaniowość
• poprawia funkcji fizycznych, umiejętności poznawczych, percepcji, uwagi, pamięci

Ćwiczenia Bilateralnej Integracji mogą być nie tylko skutecznym narzędziem w walce z zaburzeniami rozwoju półkul, ale także uzupełnieniem różnych terapii ruchowych typu integracja sensoryczna, terapie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego, koncentracji uwagi bądź nadpobudliwością ruchową.

Jak rodzice mogą wpłynąć na poprawę integracji bilateralnej swojego dziecka?

Zabawa jest naturalną aktywnością małego człowieka i na niej trzeba oprzeć się w dążeniu do poprawy funkcjonowania dziecka.

1.Stymulując koordynację bilateralną należy zacząć od zabaw symetrycznych. Oto przykłady: robienie orła na śniegu lub aniołka; pływanie żabką; rzucanie oburącz piłką do celu; jazda na deskorolce, leżąc na brzuchu i odpychając się obiema rękami jednocześnie; zbieranie monet dwiema rękami i jednoczesne wrzucanie ich do dwóch skarbonek; przybijanie podwójnych piątek.

1. Następnie można wprowadzać zabawy naprzemiennetypu: przeciąganie liny; naśladowanie ruchów wiatraka; przesypywanie lub przelewanie z kubka do kubka; gra na bębenku z naprzemiennymi uderzeniami pałeczek. Jeśli dziecko dobrze radzi sobie z wyżej opisanymi zabawami, można zaproponować mu nieco trudniejsze.
2. 3.  Zabawy asymetrycznebędą wymagały sporej sprawności bilateralnej i jednocześnie będą ją doskonaliły. Oto propozycje: przeciąganie sznurka przez rurkę; leżąc na dużej piłce, dziecko jedną ręką się asekuruje, a druga wykonuje jakieś zadanie np. zbiera guziki, patyczki, monety i wkłada je do pojemnika; gra paletkami z rzepami i miękką piłką; podrzucanie jedną ręką piłeczki, lotki i łapanie jej na rakietę trzymaną w drugiej ręce; cięcie po śladzie nożyczkami; rysowanie na kartce trzymanej na ścianie drugą ręką; zabawy typu twister.

Na koniec, z przymrużeniem oka, propozycja dla rodziców…

  Każdy z pewnością poznał lub próbował wykonać na pozór banalne ćwiczenie, jakim jest klepanie się po głowie jedną ręką i masowanie brzucha ruchem okrężnym drugą, czy inne, polegające na jednoczesnej zamianie rąk, kiedy prawy palec wskazujący dotyka czubka nosa, a lewy – prawego ucha. I jeszcze jedno: gdy obie ręce skierowane pięściami do siebie zamiennie prostują kciuk ku górze, a palec wskazujący przeciwnej ręki w poziomie (ćwiczenie polega na jednoczesnej zamianie kciuka i palca wskazującego). 

Na pozór nieskomplikowana czynność angażowała wiele funkcji poznawczych i motorycznych, w szczególności pamięć, koncentrację uwagi, koordynację i myślenie. 

Życzę powodzenia!