W klasie 7 odbył się warsztat na temat wnioskowania moralnego i naszej motywacji podczas dokonywania etycznych wyborów.

Rozpoczęliśmy ten trudny temat od zastanowienia się nad tym, czym się kierujemy, kiedy wybieramy dobro lub rezygnujemy ze zła. Podczas wspólnej dyskusji doszliśmy do wniosku, że ważne są zarówno zasady, których staramy się trzymać, jak i nasze „wewnętrzne czucie” czy sumienie. Przyglądaliśmy się przykładom sytuacji, które pokazują, że ani zasad ani naszej intuicji nie możemy traktować jako zawsze, bezwzględnie i niezmiennie obowiązujących. 

Następnie przedstawiłam chłopcom poziomy rozwoju moralnego (wg. Lawrence’a Kohlberga) – od 1. poziomu, w którym zależy nam tylko na uniknięciu kary, poprzez 2. poziom instrumentalny (chcę coś w zamian), 3. poziom, na którym decyduje to, jak jestem postrzegany przez innych, 4. poziom koncentracji na obowiązującym prawie aż po 5. poziom autonomiczny, w którym żyjemy w zgodzie z własnym, dojrzałym sumieniem.

W drugiej części warsztatu chłopcy pracowali w grupach, z których każda otrzymała opis sytuacji przedstawiającej moralny dylemat, np.:

W waszej klasie została zniszczona tablica interaktywna warta 3 tys. złotych – dyrektor powiedział, że jeżeli winny się nie przyzna, cała klasa nie pojedzie na wycieczkę – pieniądze z wycieczki zostaną przeznaczone na tablicę. Wiesz, że tablicę zniszczyło dwóch twoich kolegów, którzy najwyraźniej nie mają zamiaru się przyznać. Co robisz i dlaczego?

Zadaniem każdej z grup było przedstawienie różnych reakcji osoby zaangażowanej w opisaną sytuację w zależności od poziomu rozwoju moralnego, na jakim ta osoba się znajduje. Sytuacje wywołały sporo dyskusji – nie było zaskoczeniem, że większość chłopców z klasy 7 rozumuje obecnie na poziomie 3 rozwoju moralnego, na którym o naszym postępowaniu decyduje to, jak jesteśmy postrzegani przez innych. Nasze dyskusje pokazały jednak, że jest to poziom, na którym każda sytuacja się komplikuje, prowadząc do gier i manipulacji.

Mam nadzieję, że warsztat pobudził chłopców do refleksji i uświadomił, jak bardzo komplikujemy sobie życie wciąż zastanawiając się nad tym, co pomyślą inni, zamiast skupić się na kształtowaniu dojrzałego i autonomicznego sumienia.